Een plastic tuinstoel ligt zwaar op de maag

20 – 23 januari 2016 vond in Davos het jaarlijkse World Economic Forum (WEF) plaats, waar wereldleiders praten over de gevolgen van snel veranderende wereld en hoe daarop in te spelen. Vooral nieuwe technologie zal de wereld de komende vijf jaar drastisch veranderen met grote gevolgen onder andere voor de werkgelegenheid en het milieu.

Van Gelijk met het begin van het WEF stond er een artikel in de krant dat in 2050 de oceanen waarschijnlijk meer plastic dan vis zullen bevatten. Heftig natuurlijk zo’n uitspraak. Maar na een paar dagen werd deze uitspraak ontzenuwd. Het Ellen McArthur Foundation had in haar rapport wat ongefundeerde aannames gedaan waardoor de uitspraak iets genuanceerder bleek te zijn. Alleen als de oceanen drastisch worden leeggevist – wat bij ongewijzigd beleid binnen de mogelijkheden ligt – zullen de cijfers uit het rapport in de buurt komen van de uitspraak. Er staat ons dus nog wat te doen.

Al jaren probeer ik te leven zonder plastic omdat veel ervan in de natuur terechtkomt met vaak dramatische gevolgen voor dieren. Vooral de plastic soep in de oceanen baart milieuorganisaties en dierenbeschermers zorgen. We staan er onvoldoende bij stil dat ieder plastic zakje dat we per ongeluk laten wegwaaien vroeg of laat de oceaan bereikt en een niet-afbreekbare massa tot gevolg heeft. Daarom ben ik blij met de maatregel dat winkels per 1 januari 2016 geen plastic zakjes meer mogen uitgeven (niet gratis althans). Zelf weiger ik al jaren de plasticzakjes in de winkels. In iedere handtas heb ik een opvouwbare boodschappentas voor onverwachte aankopen.

Potvis © Denis Scott/Corbis

Deze maand spoelden er potvissen aan op de Nederlandse kust. De nog levende potvissen stierven op of nabij het strand. In een interview vroeg een journalist aan de onderzoeker die de potvissen ging ontleden wat hij zoal aantrof in potvissen. “Vooral veel plastic”, was het antwoord van de onderzoeker. Maar het meest vreemde dat hij ooit tegenkwam in de maag van een potvis was een complete plastic tuinstoel. Dus als je een tuinstoel mist is die op te halen bij het onderzoekscentrum. Maar let er dan wel een beetje op dat hij niet weer wegwaait.

De meest extreme uitspraken blijven hangen en daar gaat het om willen we de aandacht ergens op vestigen. Of het nu werkelijk zo is dat “in 2050 meer plastic dan vis in de oceanen zwemt” of dat er “potvissen gevangen worden met een compleet tuinstel in hun maag” of dat het wat genuanceerder ligt, als we er maar van doordrongen zijn dat we zuinig moeten zijn op onze aarde. Daar gaat het om!

 

De verpakkingsvrije supermarkt is een feit

Op 4 september 2015 was het eindelijk zover en opende de eerste verpakkingsvrije supermarkt in Utrecht haar deuren. Na maanden van voorbereiden en veel geheimzinnigheid mag mijn lieve vriendin Karen eindelijk laten zien wat het resultaat is van haar inspanning. In vertrouwen vertelde ze mij in het voorjaar waar ze mee bezig was, maar het was maar een heel klein tipje van de sluier die ze oplichtte, niet meer dan wat het filmpje van de actie liet zien.

Bag & Buy winkel

Via een succesvolle crowdfundingactie werd in 2014 een begin gemaakt met realisatie van de winkel. Zie het filmpje onderaan. Hierin werd al vast wat reclame gemaakt voor de komst van de supermarkt in Utrecht. De ambitie was om de eerste van Nederland te worden maar dat is net niet gelukt. Al in mei 2015 opende de eerste echte verpakkingsvrije supermarkt van Nederland haar deuren in Groningen. Natuurlijk is dit geen wedstrijd, maar het helpt wel bij de totstandkoming van zo’n schitterend concept. En nu maar hopen dat de rest van Nederland gauw volgt.

Elke dag opent de gemiddelde Nederlander 7 verpakkingen, dat leidt tot 550 kg afval per jaar!

Al jaren probeer ik zelf zo min mogelijk afval te produceren, maar dat is en blijft lastig. Jaarlijks doe ik mee aan de Zero Plastic Week waarin ik een week lang probeer niets te kopen waar plastic bij aan te pas komt. Met een moestuin en fruit aan bomen en struiken en een broodbakmachine lukt dat aardig. Maar met zaken als schoonmaakmiddelen, tandpasta en shampoo ontkom je niet aan de plastic verpakking. Die laat ik dus die week staan. Maar dat is natuurlijk puur smokkelen want dan koop ik ze wel een andere keer.

Er zijn mensen die heel ver gaan en ook zelf tandpasta en shampoo maken, maar dat is voor mij net iets te ver. Er is nu dus hoop om de afvalberg te verminderen met de komst van de verpakkingsvrije supermarkt. Hoe dat gaat uitpakken weet ik nog niet goed, want hoeveel potten en zakken moet ik meenemen naar de winkel om mijn boodschappen te doen. En daarbij komt dat de Bag & Buy, zoals de winkel heet, niet bij mij om de hoek ligt. Ik moet er dus òf met de auto naar toe òf met het openbaar vervoer. In het laatste geval zie ik mij nog niet zitten met mijn weckpotten, flessen en zakken heen en weer terug. De tijd zal het uitwijzen.

Uiteraard hoop ik dat Bag & Buy een succes wordt zodat hij ook bij mij in de buurt komt. Maar nog veel mooier is als de verpakkingsvrije winkel een impuls geeft aan de bestaande supermarktketens zodat de echt grote verspilling wordt aangepakt.

 

Plastic soep

Willen we iets veranderen aan ons gedrag of levensstijl dan is het heel effectief om bij kinderen te beginnen. Hoewel ik behoorlijk milieubewust ben hebben mijn kinderen mij door de jaren heen toch geregeld ergens op gewezen waar ik mij eigenlijk helemaal niet van bewust was. Als de school er op een ludieke aanstekelijke manier mee omgaat dan blijft het hangen en komen ze thuis met de verhalen.

Vogel vol plastic

Zo gaf ik onlangs weer een gastles op de plaatselijke basisschool over duurzaamheid. Altijd leuk om te doen. Ik vertel dan ook over de afvalberg die we met z’n allen produceren. Vandaag was het kinderprogramma Klokhuis goed bezig met het onderwerp “Zwerfafval”. Een groepje kinderen ging onder leiding van een milieudeskundige op zoek naar zwerfafval op het strand. Een berg vol afval waaronder veel plastic was het resultaat. Vooral touwen, doppen van flessen en ballonnen met plastic draad eraan worden veel gevonden.

Plastic op het strand

Plastic is funest voor het milieu. Plastic valt heel langzaam uiteen in hele kleine stukjes die uiteindelijk ergens in de maalstromen van de oceanen worden meegezogen totdat er een plastic soep ontstaat van enorme omvang. Dieren zien het verschil niet tussen plankton, een visje of iets anders eetbaars en plastic. Op internet zijn veel foto’s te vinden van dieren die het eten van plastic niet overleefd hebben. Heel treurig om te zien.

Gelukkig is er geregeld aandacht voor de plastic afvalberg die we met z’n allen produceren, maar het kan altijd beter. Iedereen heeft daar zijn eigen verantwoordelijkheid in. De producent die minder plastic moet verwerken, de consument die minder plastic moet kopen en de onverantwoordelijke burger die zijn plastic niet zomaar op straat moet achterlaten. En als we er geregeld bij stil staan helpt dat mee om de afvalberg te verkleinen en de plastic soep te verminderen. We kunnen er allemaal wat aan doen.

Hier kun je de aflevering van Klokhuis bekijken.

 

Mijn leukste verjaardagscadeautje – Dag 308

Omdat ik alles al heb zeg ik altijd dat ik geen uitgebreide cadeaus voor mijn verjaardag hoef. Het is de gedachte die telt niet de grootte of de waarde. Het leukste cadeautje dat ik deze week voor mijn verjaardag kreeg was van mijn jongste zoon. Hij had allerlei kleine cadeautjes gekocht, maar een sprong er qua originaliteit bovenuit. Hij had daarbij heel goed nagedacht wat ik leuk maar vooral ook nuttig zou vinden. “Mam, speciaal voor jou en het milieu!” zei hij erbij.

Gelijk had hij. Zie hier het resultaat een opvouwbare boodschappentas die je heel makkelijk meeneemt en klein genoeg is om ongemerkt in je handtas te stoppen, om te gebruiken als het nodig is zodat het plastic tasje van de winkel overbodig wordt. Inmiddels heb ik in iedere handtas wel een of twee van die tasjes zitten. Ik roep iedereen op hetzelfde te doen. Ze zijn inmiddels overal te koop in allerlei verschillende soorten en kleuren. Doe mee help het milieu en gebruik zo min mogelijk plastic tasjes.

 

Ra ra wat is dit?

Een boodschappentas

 

 

Terugblik op de Zero Plastic Week – Dag 136

Het is en blijft heel erg lastig om zonder plastic door het leven te gaan in onze geïndustrialiseerde samenleving. Ik heb het een week lang geprobeerd maar ik moet constateren dat het mij ook deze keer weer niet gelukt is. Ik heb een moestuin vol eetbare producten maar daar kom je er niet volledig mee, zeker niet op het platteland waar maar weinig winkels zijn. Het meeste standaard voedsel dat gaat nog wel, maar daarna wordt het je al gauw knap lastig gemaakt. De streekproducten hebben de beste kans om gekocht te worden zonder plastic, dat staat bovenaan ons consumptiepatroon.

Bee’s Wrap

Voor veel producten zijn steeds meer alternatieven te vinden en die blijf ik ook opzoek, maar nog niet voor alles wat ons gezin consumeert geldt dat. Neem nou je dagelijkse drankjes. Een kopje thee is nog goed te doen zonder plastic, maar de koffie zit hoe je het ook wendt of keert in plastic verpakt, zelfs biologische koffie. Ik kan natuurlijk naar een vestiging van een koffieketen gaan om losse bonen te kopen, maar dan moet ik naar de grote stad en dat doe ik zeker niet iedere week. Dat kost ook weer vervoersbewegingen en is dus ook niet zo goed voor het milieu. Als iemand daar een oplossing voor heeft dan hoor ik dat graag.

Vooral op het gebied van de dranken is nog heel wat te verbeteren. De eigengemaakte appelsap bijvoorbeeld die geperst wordt bij de speciale mobiele pers in de buurt zit in een plastic zak met een plastic schenktuutje eraan. En dan heb ik het nog niet gehad over de drankjes die mijn kinderen graag drinken, zoals de overbekende frisdranken, allemaal in plastic flessen. Weliswaar statiegeldflessen, maar ook daarover laait de discussie hoog op als zou dat kostprijsverhogend werken voor de fabrikanten die daar liever vanaf willen.

De Zero Plastic Week is vooral een week van bewustwording en daar gaat het natuurlijk om. In mijn ontdekkingsreis van de afgelopen week ben ik wel weer wat nieuws tegengekomen. Als alternatief om voedsel te bewaren, anders dan in plastic, bestaat er de Bee’s Wrap. Het gaat hier om een lap van biologische katoen die bewerkt is met bijenwas, jojobaolie en boomhars, waardoor een vervormbare doek ontstaat waarin voedsel langer houdbaar blijft. De doek heeft een antibacteriële werking en is schoon te maken en daardoor opnieuw te gebruiken. Helaas was het uitverkocht (vast door het succes van de Zero Plastic Week) anders had ik het al besteld.

 

Zero Plastic Week deel II – Dag 133

Deze week komen er zoveel nieuwe ideeën voorbij dat ik nog een blogje wil wijden aan de Zero Plastic Week die deze week plaatsvindt van 9 – 15 juni 2014. Er is hoop voor de toekomst als het gaat om bewust omgaan met (plastic) afval, want de afvalloze of verpakkingsvrije supermarkt is namelijk in opkomst en dat lijkt mij een heel goed idee. Als ik de eerste plaatjes zie dan komt het idee mij niet eens zo vreemd over.

Unpackaged

In de verpakkingsvrije supermarkt kan je namelijk je eigen verpakking – flessen, dozen, zakken – meenemen. En als je geen eigen bewaardozen of –flessen hebt dan kun je ze ter plekke kopen en dan niet van plastic maar van glas of papier en uiteraard herbruikbaar en recyclebaar. Het concept is ontstaan in de UK door ‘Unpackaged’ wat helaas binnen een jaar alweer is gestopt. Toch wagen entrepreneurs in Duitsland en in België binnenkort de stap met vergelijkbare supermarkten. Hoe zo’n supermarkt eruit ziet zie je in het filmpje onderaan.

Maar het doet mij gelijk denken aan het winkeltje waar ik vroeger, toen ik nog in Amstelveen woonde, naar toe ging om olie en azijn te halen. Daar kocht je eerst je eigen glazen fles die je vervolgens vulde. Ik heb er toen nooit bij stilgestaan hoe afvalvriendelijk dat eigenlijk was. Maar waar dat winkeltje naar toe is gegaan, ik heb geen idee. En nu ik er zo over nadenk komen er nog meer vergelijkbare voorbeelden op. Zo hebben in het verleden diverse slijters geëxperimenteerd met “vul je eigen wijnfles”. Blijkbaar geen houdbaar gebleken oplossingen want ze zijn stilletjes aan verdwenen.

Maar toch zijn er voorbeelden van gelijke strekking zoals het zeepbedrijf Lush dat verantwoord met haar product en met de verpakking omgaat en bij Oil en Vinegar kan je olie en azijn kopen van de tap. Het is alsof we teruggaan naar de ouderwetse kruidenier waar je de pot aanwees wat je hebben wilde en waar het voor je afgewogen werd in een papieren puntzak. Zo gek was dat dus niet. En nu maar wachten op de eerste afvalloze supermarkt in Nederland. Hoewel die waarschijnlijk niet op het platteland zal verrijzen.

 

Zero Plastic Week – Dag 131

Deze hele week van 9 – 15 juni 2014 is het Zero Plastic Week, ook te volgen via facebook. Het doel is om deze hele week geen plastic te kopen. Misschien denk je “Nou dat is toch niet zo moeilijk”, dan daag ik je graag uit want het is heel wat lastiger dan je denkt. Je realiseert je pas bij het boodschappen doen hoeveel plastic overal op en aan zit. Alleen al zo iets simpels als het kopen van een brood. We weten al niet meer beter dan dat het brood voorgesneden verpakt is in een plastic zak. Ik kan mij nog herinneren dat we ongesneden brood kochten in een papieren zak. Als je het gesneden wilde hebben dan kostte dat extra vanwege de plastic zak. Dat zouden ze nu ook weer moeten invoeren!

Maar er is nog veel meer waar je over struikelt bij het inkopen. De meeste vleeswaren zitten in plastic verpakt om de houdbaarheid te vergroten. Zelfs de ambachtelijke slager legt na iedere paar gesneden plakjes vlees een velletje plastic tussen de volgende laag. Ik moet gelijk weer denken aan het Amerikaanse gezin waarvan ik het filmpje liet zien in blog 108 die een nagenoeg zero lifestyle erop nahouden. Dat gaat mij voorlopig niet lukken, maar ik doe mijn best.

Mijn vlierbloesemsiroop omringd door fabriessiroop

Ik kom al een heel eind om zonder plastic te leven. Misschien komt het meeste plastic in ons huishouden wel via de kinderen. Ik maak mijn eigen vlierbloesemlimonade in glazen hergebruikte flessen, maar mijn kinderen prefereren andere soorten. Vanmorgen is mijn zoon op kamp gegaan. Net voordat hij zijn spullen in de auto zetten wilde ik nog iets in zijn tas stoppen alwaar ik een fles gazeuse ontdekte. Als ik ergens een hekel aan heb is het wel deze super goedkope troepdrank uit de supermarkt. Het zit in een plastic wegwerpfles en bevat aspartaam, een zoetstof waar sommige deskundigen zeggen dat het bij excessief gebruik kanker veroorzaakt. En juist dit goedje is spotgoedkoop en daardoor natuurlijk interessant voor kinderen. Dit is nu echt zo’n product wat duurder gemaakt moet worden om het gebruik te remmen. Maar ja vertel dat de fabrikanten maar eens.

Uiteraard eten we volop groenten uit de tuin dus hoeven we geen voorverpakte groente en fruit te kopen. En daarnaast hebben wij een boerenlandwinkel in de buurt waar veel van eigen land komt, dus dat kunnen we zo meenemen zonder plastic, gewoon in onze eigen tas. Een groot nadeel van de boerenlandwinkel is weer dat ze geen biologische producten verkopen. Dus bij het ene laat je wat en bij het ander krijg je wat.

Tips om minder plastic te gebruiken:

• Neem je eigen boodschappentas mee uit winkelen en weiger alle plastic tassen in de winkels;
• Koop geen water in een plastic fles, kraanwater is van goede kwaliteit, er bestaat speciaal water in glazen flessen;
• Neem een broodtrommeltje mee naar je werk of voor onderweg en laat de plastic boterhamzakjes uit je keukenkast;
• Koop groente en fruit in de ‘echte’ groentewinkel of direct van de boer;
• Koop statiegeldflessen dan weet je dat ze hergebruikt worden;
• Gebruik een eigen mok op je werkplek en weiger de plastic bekers.

En heb je nog niet genoeg aan deze tips lees dan de 39 tips voor een leven zonder plastic.

Plastic Heroes – Dag 108

Vandaag werd weer plastic opgehaald. Als ik zie hoeveel zakken sommige gezinnen aan de weg zetten dan begrijp ik daar helemaal niets van. Wij hebben meestal maar één zak en soms dat nog niet eens. Ik probeer daar toch zoveel mogelijk op te letten bij wat ik koop. Ik heb bijvoorbeeld geen plastic boterhamzakjes in huis. Iedereen heeft zijn eigen brooddoos. Zelfs mijn man gaat geregeld met zijn gevulde brooddoos van huis, hoewel dat afhankelijk is van zijn afspraken.

Een aantal jaren geleden las ik in de National Geographic de volgende quote waardoor ik flink aan het denken gezet werd:

“Een plastic zakje is in een tel gemaakt, is gemiddeld 20 minuten in gebruik en duurt 100 tot 400 jaar om te worden afgebroken.”

Vanaf die dag heb ik het plastic in de ban gedaan voor zover mogelijk. Een paar jaar geleden werd het mij een stuk makkelijker gemaakt toen de regionale afvalverwerker over ging op de “Plastic Heroes” campagne. Een goed initiatief dat mij nog verder aan het denken heeft gezet.

Wij hebben een moestuin dus veel groente en fruit komt rechtstreeks van het land, stuik of boom in de keuken terecht. Daar komt geen plastic aan te pas. Daarnaast hebben wij een groentewinkel in de buurt waarvoor ik mijn mand meeneem. Sommige aankopen gaan wel in een zakje, want ik zie het al voor mij dat mijn fietsmand plotseling van mijn fiets afschiet en ik stuk voor stuk achter de champignons aan moet rennen. Maar dat zakje is dan wel van papier en wordt weer hergebruikt.

In 2012 deed ik mee aan het Traineeship “Verbeter de wereld” wat tot doel had om projecten op te zetten voor een betere wereld. Ik deed mee aan een Fairtrade project. Maar er was ook een team dat de Zero Plastic Week heeft opgezet, met als doel een week lang niets te kopen waar plastic aan te pas komt. Ik doe daar aan mee, maar ik kan je vertellen dat het een enorme opgave is. Dit jaar vindt de Zero Plastic Week plaats van 9 tot 15 juni. Daar kom ik nog wel op terug.

Maar hoe ik ook mijn best doe er is altijd baas boven baas. In de Verenigde Staten is een gezin die al het afval uit hun leven gebannen hebben. Ik vind het wel een geweldig initiatief, maar moet ook hierbij weer erkennen dat ik zo ver nog niet ben. Maar bekijk hier hoe dat gezin dat voor elkaar krijgt. Je kijkt je ogen uit.

 

Het leven van een plastic tas – Dag 23

Gisteren was ik dus naar het Europees verkiezingscongres van the European Green Party in Brussel. Ik kwam thuis met een alleraardigst relatiegeschenk: een opvouwbare tas. Heel handig en klein genoeg om altijd in je handtas te hebben voor het geval je een onverwachte aankoop wilt doen en geen tas bij je hebt.

Altijd als ik ga winkelen neem ik mijn eigen tas(sen) mee. Al jaren weiger ik alle plastic tassen die worden aangeboden door de winkeliers. Teveel plastic komt namelijk in de natuur terecht en vormt een ernstige bedreiging voor het milieu. Via twitter heb ik daarom vaak opgeroepen hetzelfde te doen. Die winkeliers die zelf ook betrokken zijn bij de natuur vragen inmiddels aan de klant: “Gaat het zo mee of wilt u een tasje van € 0,10 cent?” en bieden dan een tasje aan van gerecycled papier. Maar ook mij gebeurt het wel eens dat ik ergens ben en onverwacht iets wil kopen terwijl ik geen tas bij mij heb. Vanaf vandaag is dat dus geen probleem en heb ik mijn handige tot grote tas uitvouwbare opgerolde tasje bij mij.

Oké het is nog niet echt helemaal wat het wezen moet want het is van nylon dus ook niet echt milieuvriendelijk en het is gemaakt in China, dus heeft een aanzienlijk aantal kilometers moeten overbruggen, maar het is een aardige geste. Ik ga nu gewoon op zoek naar een milieuvriendelijke versie. Zie hier het resultaat:

Mijn man merkte op: “Wat heeft dit tasje nu met je project te maken?” Dat lijkt inderdaad wat ver afstaan van het zelfvoorzienend worden, maar het doel van mijn project is om de wereld een beetje mooier te maken en zodanig achter te laten dat de generaties na mij ook nog gezond kunnen leven. En daar past het beperken van plastic heel goed in. Plastic dat in de natuur terecht komt beland uiteindelijk ergens in de plastic soep van de oceaan en heeft veel nadelige gevolgen voor de dieren. En dat wil ik niet op mijn geweten hebben.

“Een plastic zakje is in een tel gemaakt, is gemiddeld 20 minuten in gebruik en duurt 100 – 400 jaar om door de natuur te worden afgebroken.” National Geographic

Heb je ooit de levenscyclus van de plastic zak gezien? 4 minuten kijkplezier.

En wil je weten waar de organisatie voor staat die vernoemd wordt op het tasje kijk dan op de site. Je kunt de Heinrich Böll Stiftung beschouwen als het wetenschappelijk bureau van de Europese Groenen.