De paddenpoel is gegraven

Afgelopen donderdag is de paddenpoel gegraven. Gelukkig was het net een dagje mooi weer. De dag erna heeft het alleen maar geregend. Gevolg is dat de paddenpoel nu redelijk vol staat met water. De man die het graafwerk deed had er duidelijk lol in. Hij heeft al zijn creativiteit erin gelegd en er iets moois van gemaakt.

De paddenpoel

De grond uit de paddenpoel dient als omringende wal om beschutting te bieden aan de winden die normaal gesproken uit het westen waaien en zo nu en dan uit noordelijke of oostelijke richting. De wal vormt een soort hoefijzer met de opening op het zuiden, wat zorgt voor beschutting tegen wind en zonnewarmte vanuit het zuiden. Het geheel is zo ontworpen dat niet alleen een gunstige broedplaats voor amfibieën ontstaan maar waardoor ook een microklimaat kan ontstaan voor de groei van fruit uit warmere gebieden, zoals druiven en kiwi.

Over het belang van de paddenpoel schreef ik al eerder een blogje. De paddenpoel moet dienen als broedplaats voor amfibieën en insecten waarbij de beschutting plek geeft om te overwinteren. We hopen natuurlijk op veel padden, kikkers, salamanders en allerlei insecten zoals libellen. Die staan namelijk aan het begin van een ecosysteem waardoor de biodiversiteit wordt bevorderd.

De paddenpoel gaat omringd worden door planten die weer volop insecten aantrekken die nodig zijn voor de bestuiving van fruitbomen zodat er vruchten kunnen ontstaan. Wie in de Betuwe woont weet dat dit van groot belang is voor de lokale economie. Zonder insecten geen bestuiving en zonder bestuiving geen fruit.

Zaden ruilen voor de biodiversiteit

In het weekend van 28 februari en 1 maart 2015 vond op landgoed Kraaybeekerhof in Driebergen onder de noemer “Recalaim the Seeds” een zadenruilbeurs plaats, een mooie gelegenheid om een keer langs te gaan. Dat het druk zou worden kon je bij aankomst al zien. Vanaf het station ging er een lange stoet van mensen richting het landgoed. Ondanks het kille weer heb ik met volle teugen genoten van alle bevlogen mensen die begaan zijn met de natuur.

Biologisch-dynamisch tuinieren is de basis voor de Kraaybeekerhof. Een combinatie van activiteiten vinden plaats op het 6 hectare tellende landgoed. Er is een landgoedwinkel waarin de eigen verbouwde producten worden verkocht. Er is een culinair restaurant en er worden zalen verhuurd. Maar ook de kennis over de natuur, biologisch-dynamische landbouw en voeding wordt gedeeld via allerlei workshops en cursussen die door de academie worden aangeboden.

Uiteraard heb ik mijn zadenvoorraad aardig kunnen aanvullen, daar was het in eerste instantie om te doen, want er moet weer flink gezaaid worden. Zelf had ik ook het nodige aan zaaigoed meegenomen. Tot mijn verrassing kwam ik mierikswortel tegen wat ik al een tijdje hoog op mijn verlanglijstje had staan. Ook heb ik mij laten verleiden om een aardpeer mee te nemen. Ook een uitdaging die ik al een tijdje wil aangaan.

Het zadenruilweekend was mede georganiseerd als stil protest tegen alle bedrijven die zaden pattenteren en genetisch manipuleren. Dat was deze week ook weer in het nieuws. Steeds meer mensen ook van de niet groene politieke partijen komen in opstand tegen de onwenselijke situatie dat het exclusieve recht van zaden in handen komt van commerciële partijen. Zelfs staatssecretaris Sharon Dijksma liet deze week van zich horen.

Een impressie van het landgoed Kraayenbeekerhof.

De erfenis van Sicco Mansholt – Dag 346

Laatst las ik het fascinerende verhaal van Sicco Mansholt (1908 – 1995) en wat hij allemaal voor de Nederlandse en de Europese Landbouw heeft gedaan. Mansholt werd als boer en actief in het verzet minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening in het eerste naoorlogse Nederlandse kabinet. Zijn eerste activiteit was het herstellen van de voedselvoorziening met als motto: Nooit meer honger. Nadat dit was gerealiseerd ging hij aan de slag met het moderniseren van de landbouw.

Omdat de inkomens in de agrarische sector achterbleven vond hij dat het tijd werd voor mechanisatie en schaalvergroting. Met behulp van ruilverkaveling werd de kleinschalige landbouw op het platteland heringericht en ontstonden grotere bedrijven geschikt voor machinale landbouwproductie. Mansholt was daarmee de grondlegger van de monocultuur met desastreuze gevolgen voor de biodiversiteit en het milieu.

In 1958 werd hij de eerste Europese commissaris voor Landbouw en werd zijn landbouwpolitiek, voorzien van landbouwsubsidies, uitgerold over heel Europa. Met groot succes. Begin jaren ’70 leidde zijn beleid zelfs tot overschotten, de befaamde boterberg. Waarna de overschotten massaal werden gedumpt in de derdewereldlanden. In plaats van goedbedoelde hulp ontstond afhankelijkheid en armoede onder de lokale bevolking.

Sicco Mansholt (foto Rob Mieremet)

Tijdens zijn laatste jaren in het Europees Parlement kreeg Mansholt een relatie met de Duitse politica Petra Kelly, de latere oprichter van Die Grünen, en werd hij gegrepen door de boodschap van de Club van Rome dat er grenzen zijn aan de groei. Hierdoor kreeg hij wroeging over zijn gevoerde beleid en probeerde hij landbouwsubsidies en de schaalvergroting terug te draaien, echter zonder resultaat. Mede door zijn beleid zijn de meeste boeren afhankelijk geworden van de subsidies uit Brussel. Tot aan zijn dood was Mansholt een radicale natuur- en milieulobbyist.

Een fascinerend levensverhaal waarbij iemand vanuit de ene invalshoek naar het andere uiterste beweegt. Hij maakte een ommezwaai van humanist en boer tot inrichter van het kapitalistische systeem, om vervolgens tot inkeer te komen en te eindigen als natuur- en milieu voorvechter.

In 2014 werd er een tentoonstelling en een theaterstuk over zijn leven gemaakt.

 

Biodiversiteit is de essentie van ons bestaan – Dag 288

Door de biodiversiteit heeft onze natuur zich kunnen ontwikkelen tot wat het nu is. Je zou denken dat dit succes wordt benut om de bevolking op aarde te kunnen blijven voeden, toch is het tegendeel gaande. Door technologische ontwikkeling krijgen een aantal GMO bedrijven steeds meer natuur in eigendom. Zij zijn er niet bij gebaat om de natuur zijn gang te laten gaan en werken derhalve niet mee met de instandhouding van de biodiversiteit.

Neem (foto: Wikipedia)

De GMO bedrijven houden de burgers voor dat de technologische ontwikkelingen worden ingezet om zeer gespecialiseerde zaden te ontwikkelen die zorgen voor een hogere gewasopbrengst zodat de groeiende wereldbevolking blijvend kan worden gevoed. Steeds meer signalen laten echter het tegendeel zien. De Indiase wetenschapper Dr. Vandana Shiva voert actie tegen de multinationals die de complete voedselketen in handen proberen te krijgen. Zo legt Monsanto de hand op de zaden, domineert het bedrijf Cargill de graanhandel, hebben bedrijven als Nestlé en Kellogg’s de touwtjes in handen als het gaat om de voedselverwerking en is Walmart de grote speler op gebied van de voedseldistributie naar de consument.

Vooral Monsanto heeft in de ogen van Dr. Shiva een uiterst dubieuze rol. Op het Indiase platteland hebben inmiddels een kwart miljoen katoenboeren zelfmoord gepleegd door hun eigen pesticiden in te nemen. Zij zitten namelijk vast in het web van Monsanto en zien geen uitweg meer om aan de financiële verplichtingen te voldoen. Geen geld, geen zaden en geen inkomsten.

Gandhi: Er is genoeg voedsel voor ieders behoefte, maar er is niet genoeg voor de hebzucht van een enkeling.

In een tweedelige documentaire die in Nederland is uitgezonden door de Boeddhistische Omroep worden de misstanden van de voedselketen aan de kaak gesteld en de noodzaak van biodiversiteit om te overleven uitgelegd. Biodiversiteit en kleinschaligheid stelt ons, beter dan de grootschalige monoculturen, in staat om bij onvoorspelbare weersomstandigheden en de veranderende klimaatsituaties toch voedsel op tafel te krijgen. Het behoud van diversiteit aan zaden is hierbij van levensbelang. Patenten en eigendomsrechten op wat gewoon in de natuur aanwezig is past daar absoluut niet in.

Een mooi voorbeeld is de Neem boom, familie van Meliaceae waar ook de sering toebehoort, die jarenlang voorwerp was van biopiraterij. De boom heeft diverse medicinale eigenschappen die in India via de overlevering bekend zijn, zoals een desinfecterende en antibiotische werking en als biologisch insecticide. De Neem was in de VS gepatenteerd waardoor de natuurlijke eigenschappen niet meer voor iedereen toegankelijk waren. Na een proces van meer dan 10 jaar is het patent gelukkig opgeheven.

De documentaire in twee delen is de moeite van het bekijken waard.

Web of life – deel 1

Web of life – deel 2

 

 

De wet is op voorhand voor GMO boeren – Dag 284

De Amerikaanse innovatieve biologische boer Joel Salatin reist de hele wereld over om zijn manier van werken onder de aandacht te brengen. Zo ook in Australië. Hij wordt daar geïnterviewd door Pip Courtney van de agrarische Tv-zender ABC Landline en doet een aantal prikkelende uitspraken. Ik raak altijd weer enorm geïnspireerd als ik hem hoor spreken.

In Australië heeft een biologische agrariër zijn buurman aangeklaagd omdat die genetisch gemanipuleerde zaden (GMO) gebruikt die overwaaien en het gewas van de biologische boer besmetten, waardoor deze zijn certificering verloor. In de VS, zegt Salatin, zijn de rechters op de hand van de GMO boeren. De traditionele boeren die massaal hun heil zoeken bij GMO willen absoluut geen marktaandeel verliezen en zetten met behulp van een grote lobbymachine, mede gefinancierd door de GMO-bedrijven, de tegenaanval in.

Joel Salatin

Salatin laat zich echter totaal niet uit het veld slaan door de traditionele bedrijven en gaat zijn eigen weg. Daar waar de agrarische sector in samenwerking met de GMO bedrijven al 15 jaar bezig zijn over te schakelen op monoculturen om de wereldvoedselproductie op te voeren, werkt Salatin juist de andere kant op. Hoe meer diversiteit hoe succesvoller zijn boerenbedrijf. Hij heeft een manier van werken gevonden waarbij de natuur zijn gang kan gaan, er voldoende voedsel geproduceerd wordt en dat gecombineerd met een businessmodel waardoor voldoende inkomen wordt genereerd. Inmiddels heeft hij emplooi voor ca. 20 fulltime personen en weet zijn voedselproductie ook zeer succesvol op te voeren. Hij is er van overtuigd dat op zijn manier van werken de voedselproductie ook toereikend kan worden voor de groeiende wereldbevolking.

Hij reist met name de wereld over om de boodschap te verkondigen om generaties met elkaar te verbinden. Er zijn vooral oudere boeren die willen stoppen met hun bedrijf maar geen opvolger hebben. Daarnaast zijn er de jongere boeren die geen geld hebben om te investeren in een eigen stuk grond en boerderij. Salatin brengt beide generaties bij elkaar en laat zien dat op basis van een innovatief businessmodel de samenwerking kan worden bevorderd en de productie voor de toekomst zo ingericht kan worden dat de jonge boeren geleidelijk aan het bedrijf overnemen en de oudere generatie van een goede oude dag te voorzien. Een win-winsituatie dus.

Bekijk hier zelf het interview.

 

 

Een paprika is toch geen uitvinding? – Dag 203

Deze week stond er een tweepagina grote advertentie in de NRC van de ketenorganisatie voor duurzame biologische landbouw en voeding Bionext. Zij voeren actie tegen het octrooi dat is verleend aan het bedrijf Syngenta op de rode paprika. Onder de slogan:

Is een paprika een uitvinding? Nee!

is Bionext een bezwaarprocedure gestart om het octrooi terug te draaien. Als dit niet wordt teruggedraaid dan is dat een zwarte dag voor de natuur. Iets dat zo vrijelijk in de natuur voor komt mag en kan niet gepatenteerd worden. Dat betekent dat we niet meer zomaar zaden van de rode paprika met elkaar kunnen delen of weggeven, zelfs niet zaden van eigen oogst. Een verlies voor alle tuiniers. Wie weet wat Syngenta allemaal uitspookt met het genetisch materiaal, want daar hebben we het nog niet eens over.

Doe mee ondersteun de actie, dat kan op de volgende manieren:

•  Stem op Bionext bij de NRC Charity Award. De advertentie met de meeste stemmen wordt geplaatst in de NRC. Stemmen kan tot 15 september, via www.nrccharityaward.nl/bionext/
• U kunt de actie onder de aandacht brengen via Twitter. Vermeld daarbij het kenmerk (de hashtag) #hartvoorbiodiversiteit.
• Als u relevante artikelen, cijfers of onderzoeken kent, kunt u deze verspreiden via Twitter of andere sociale media (bijv. Facebook, Linked-in). Verwijs daarbij naar www.bionext.nl/hartvoorbiodiversiteit.
• U kunt de petitie ondertekenen op deze website:  petities.nl/petitie/hart-voor-biodiversiteit-geen-octrooi-op-leven.
• U kunt donateur worden van stichting Bionext, via www.bionext.nl/donateur. Bionext heeft de ANBI-status, uw gift is aftrekbaar van de belasting. Steunt u ons? Bij voorbaat hartelijk dank voor uw bijdrage!

Dus ik roep iedereen op om mee te doen. Hoort zegt het voort. Stuur gerust mijn blog door. Alvast bedankt!

 

 

Het belang van biodiversiteit – Dag 187

Het hele leven bestaat uit verschillen. Mensen verschillen van elkaar en de natuur biedt een ongekende hoeveelheid verschillende dieren en planten. Al de verschillen bepalen het succes van ons bestaan. Verschillende soorten planten en dieren vormen een kringloop die zodanig op elkaar is afgestemd dat er een natuurlijke voedselketen ontstaat waardoor er voedsel is voor alle planten en dieren. Ook de mens past in deze keten. Zonder deze voedselketen en zonder biodiversiteit geen bestaan.

Ergens in de jaren ’80 zag ik een documentaire over kikkers in een tropisch land. Door de vraag naar kikkerbillen werden massaal kikkers gevangen die ook nog eens levend in tweeën werden gezaagd omdat alleen de onderkant van het lichaam belangrijk was. Schokkend vond ik dat. Maar nog dramatischer was het feit dat door de massale jacht de kikkerstand drastisch terugliep, dit vormde weer een ernstig gevaar voor de volksgezondheid ter plaatse, omdat veel insecten vrij spel hadden waardoor mensen ziek werden en stierven. Nooit van mijn leven heb ik meer kikkerbillen gegeten.

Dit voorval maakte mij in een klap duidelijk hoe belangrijk de natuurlijke balans in een omgeving is. Als ik naar buiten kijk zie ik voornamelijk grasland. Eigenlijk is dit een niet-natuurlijke omgeving. Het grasland in de omgeving wordt òf kaal gegraasd door de dieren die er op lopen òf gemaaid zodat het als veevoer dient voor de winter. Ieder jaar opnieuw vindt dit proces plaats. Het is niets meer en niets minder dan een monocultuur. Om de groei op gang te houden moet er ook geregeld bemest worden.

Ook op onze eigen grond vindt dit proces plaats, want het merendeel van onze grond achter ons huis is in gebruik door de buren die er hun paarden op hebben lopen. Er valt dus nog een hoop te verbeteren om de natuurlijke balans te herstellen. En juist dat is wat we van plan zijn met ons permacultuurplan. Dus op termijn zal het grasland plaats maken voor een natuurlijke omgeving. Op zich hoeft dat niet zo moeilijk te zijn want op die plaatsen waar geen paarden lopen en niet gemaaid wordt komt de natuur in alle hevigheid tevoorschijn. De natuur regelt dat zelf. Ik vind dat schitterend om te zien. Iedere dag ontdek ik weer nieuwe planten. En iedere dag dat er nieuwe planten komen neemt ook de hoeveelheid dieren toe.

Het permacultuur landschap dat we gaan inrichten moet een diversiteit aan planten en dieren gaan bevatten dat zodanig wordt opgezet dat de natuur het zelf gaat regelen met minimale aanpassingen van onze kant. Juist door de biodiversiteit moet een voedselketen en een natuurlijke kringloop ontstaan waardoor niet alleen de planten en dieren kunnen floreren maar wij er ook van kunnen leven.

 

Het belang van de paddenpoel – Dag 167

Aan de zuidkant van ons terrein, ook meteen het laagstgelegen deel, willen we een paddenpoel inrichten. Het voordeel van een paddenpoel is dat het de leefbaarheid van amfibieën ten goede komt. “Ja en?” zul je dan vragen. “Leuk hoor die kikkers maar wat doet dat voor de tuin?” Een paddenpoel verhoogt de diversiteit aan flora en fauna in de nabije omgeving. Voor een goed ecosysteem is variëteit van groot belang. Hoe meer planten en dieren hoe beter de natuurlijke kringloop werkt. De paddenpoel staat hierbij aan het begin van het proces. Vandaar.

Een paddenpoel is een solitaire waterplas waar een keur van planten en dieren leeft. Het is ten eerste een broedplaats voor amfibieën – kikkers, padden en salamanders – die er hun eieren in leggen en een leefomgeving voor insecten. Het is niet aan te bevelen dat een paddenpoel in verbinding staan met water waar vis in leeft omdat die de eieren en de jonge amfibieën opeten. Daar waar insecten zijn komen de vogels op af die de paddenpoel ook als badder- en drinkplaats gebruiken, evenals de zoogdieren. Daarnaast is de paddenpoel een kweekvijver voor allerlei moeras- en waterplanten. Kortom de paddenpoel verhoogt de bedrijvigheid en de diversiteit van de omgeving.

De ligging van paddenpoelen is van groot belang. Bij voorkeur gericht op het zuiden zodat de zon het water in het vroege voorjaar al kan verwarmen. Bomen en struiken staan vaak wat verder af van de poel zodat de zon zo veel mogelijk vrij spel heeft. Paddenpoelen worden liefst op laaggelegen drassige gebieden aangelegd. In de nabijheid is vegetatie van belang omdat de amfibieën daar overwinteren en niet in de paddenpoel. Daarom is het najaar de beste tijd om de paddenpoel op te schonen, omdat dan de meeste amfibieën zijn vertrokken. Om klaar te zijn voor het volgend voorjaar willen we dus in het najaar aan de slag.

 

Diversiteit – het zou verboden moeten worden! – Dag 162

En dat gaat het binnenkort ook. Het kweken met en het bezit van natuurlijke zaden wordt strafbaar, ook binnenkort in de EU. De land- en tuinbouwbedrijven worden als het aan de Europese Commissie ligt verplicht om standaard zaaigoed in te kopen. Waar zijn wij nou helemaal mee bezig? Hier moeten we nu echt massaal de straat voor op. Gelukkig gebeurt dat al, met de marsen tegen Monsanto, maar nog lang niet effectief genoeg. Wie wel effectief zijn om dit soort onethische regels op te leggen zijn natuurlijk de gentechnologie bedrijven met hun lobbyapparaat. Alles onder het mom van het veiligstellen van hun investeringen, maar dan wel ten koste van de diversiteit! Want ze weten het zo te verkopen aan de politici dat niet alleen de eigen gepatenteerde zaden als standaard worden aangemerkt, maar dat de al eeuwen bestaande rassen worden verboden, zelfs onder de hobbyisten.

Foto: De Vegetariër

Door deze maatregelen komt straks het genetisch materiaal om voedsel te produceren in handen van private organisaties. Hiermee hebben zij straks de macht om de massa te voeden maar ook voedsel te onthouden! Zien we dat niet? Eerst gold het alleen voor de Verenigde Staten, daar zijn wij nauwelijks tegen in geweer gekomen, in Europa gaat dat anders bij ons komt zo iets er niet doorheen, dachten wij. Maar ook de EU begint te bewegen. De lobby van de gentechnologie bedrijven wordt flink gesponsord en is oppermachtig.

Het bestaansrecht van de mens komt met deze maatregelen ernstig in gevaar. Dit kan ernstiger gevolgen hebben dan een atoombom of een ander massavernietigingswapen. Als de gentechnologie bedrijven kwaad willen dan kunnen hele volken worden uitgeroeid. Politici wordt voorgehouden dat genetische veranderingen aan zaden nodig zijn om oogsten meer succesvol te laten zijn anders zijn we nooit in staat de gehele wereld van voedsel te voorzien. Daarbij wordt echter voorbij gegaan aan de diversiteit die al miljoenen jaren in de natuur aanwezig is. Gentechnologie zal de diversiteit onder druk doen staan.

Boos wordt ik daar van. Zijn wij dan met z’n allen zo stekeblind dat we dit niet zien? Zitten de politici in het Europarlement dan met oogkleppen op? Of is het de gemakzucht dat we geen actie ondernemen? Zijn wij kikkers die in lekker lauw badwater zitten waar langzaam de temperatuur wordt opgevoerd tot het punt dat we allemaal ingedut zijn en niet meer in staat om uit het water te springen? De volgende stap is dat het particulieren verboden wordt om zelf groente te kweken.

De permacultuur van Sepp Holzer – Dag 159

Toen ik mijn project startte heb ik als eerste investering het boek van de Oostenrijkse agrariër Sepp Holzer gekocht. Hij wordt beschouwd als de grootste kenner van permacultuur in Europa. Hij heeft in 40 jaar tijd een bloeiend boerenbedrijf opgezet genaamd Der Krameterhof op basis van het gedachtegoed permacultuur. Zijn filosofie is dat je beter met de natuur in harmonie kunt samenwerken dan te proberen er tegen te vechten. De natuur is altijd sterker.

Hij heeft niet alleen zijn eigen familiebedrijf omgevormd van de klassieke principes van landbouw en veeteelt naar de duurzame principes op basis van permacultuur, maar hij helpt daarnaast anderen over de hele wereld nieuwe projecten opzetten. Zijn bevlogenheid komt voort uit zijn liefde voor de natuur en zijn besef dat wij niet zonder de natuur kunnen. Op zijn reizen zag hij verschrikkelijke voorbeelden van hoe onverantwoordelijk omgegaan wordt met onze aarde en de dieren die er op leven. Hij laat zien dat het anders kan.

Toen hij 40 jaar geleden, net afgestudeerd van de landbouwschool, het traditionele bedrijf van zijn ouders overnam realiseerde hij zich al heel snel dat alles wat hij op school geleerd had los moest laten. Hij ging samenwerken met de natuurlijke omgeving. Hij creëerde een rijk en gevarieerd planten- en bomenleven en betrok daar dieren zodanig dat hij zelf minder onderhoud hoefde te doen. Dieren zijn namelijk heel goede grondbewerkers en zorgen voor een optimale bodemstructuur, een belangrijke voorwaarde voor diversiteit en gezonde en overvloedige oogst.

In de beginjaren kreeg hij veel weerstand van overheid en andere boeren die zijn manier van werken met argusogen bekeken. Hij kreeg daarom de bijnaam de boerenrebel. Inmiddels heeft hij het bedrijf twee keer zo groot gemaakt als toen hij begon en vragen zijn buren hem inmiddels om raad omdat het bij hun minder goed gaat dan bij Der Krameterhof.

Zijn boodschap aan iedereen is dat je helemaal geen honderden hectare land hoeft te bezitten om een goed bestaan als agrariër te kunnen hebben. En dat je tegelijkertijd ook zuinig kunt zijn op de aarde met alles wat er op leeft. In onderstaande film een introductie van zijn werk.